Ισλανδία: Οι τραπεζίτες αποζημιώνουν με 30.000 κορώνες κάθε πολίτη!

Αφού πρώτα φυλάκισαν 26 τραπεζίτες, σε συνολικά 74 χρόνια φυλάκισης, ως υπεύθυνους για την κατάρρευση του τραπεζικού τους συστήματος, όλοι οι Ισλανδοί θα πάρουν, από 30.000 κορώνες, ως πληρωμή, για την πώληση μίας, από τις τρείς μεγαλύτερες Τράπεζες της χώρας.

Τώρα κάθε Ισλανδός φορολογούμενος θα λάβει αποζημίωση για την πώληση μιας από τις τρεις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας, της Íslandsbanki.

Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης μόλις το κράτος ανακτήσει τον έλεγχο της τράπεζας κάθε πολίτης θα λάβει 30.000 ισλανδικές κορώνες.

Η Íslandsbanki θα γίνει έτσι η δεύτερη μεγαλύτερη – σε σύνολο τριών – τράπεζα κρατικής ιδιοκτησίας.

Η τράπεζα πέρασε στα χέρια του κράτους και ο υπουργός των Οικονομικών Μπγιάρνι Μπενέντικσον δήλωσε:” Λέω ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να πάρει ένα τμήμα 5% και απλά να το παραδώσει στο λαό αυτής της χώρας”.

Ο υπουργός, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Antimedia.org, υποστηρίζει ότι η κρατικοποίηση των τραπεζών θα προσελκύσει ξένα κεφάλαια στη χώρα και θα δώσει ώθηση στην οικονομία της.

Παρεμπιπτόντως η Ισλανδία είναι η μόνη χώρα, που ανέκαμψε τελείως από την οικονομική χρήση του 2008, χωρίς ποτέ να επβάλει πολιτικές λιτότητας και έχει ήδη αποπληρώσει τα δάνεια της προς το ΔΝΤ και μάλιστα, πριν από την καθορισμένη προθεσμία.

Διδακτικά μαθήματα από τη χώρα των πάγων!

Τον Ιανουάριο του 2012, το δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Ανταλλαγών (AELE) έκρινε πως οι ισλανδοί δεν έχουν τη νομική υποχρέωση να αναλάβουν τις ζημιές μιας ιδιωτικής τράπεζας απορρίπτοντας τα επιχειρήματα που παρουσίασαν η Βρετανία και η Ολλανδία.

Η απόφαση αναμενόταν για να γίνει γνωστό αν οι χρεοκοπημένες τράπεζες πρέπει ή όχι να διασώζονται με δημόσιο χρήμα!

Χιλιάδες άνθρωποι που είχαν πάρει στεγαστικά δάνεια σε ξένα νομίσματα, όσο η ισλανδική Κορώνα ήταν σκληρό νόμισμα, βρέθηκαν να χρωστούν πολύ περισσότερα χρήματα, και οι κατοικίες τους να αξίζουν πολύ λιγότερο, όταν κατέρρευσαν οι τράπεζες και η οικονομία της χώρας, ενώ έπρεπε να πληρώνουν μεγαλύτερη δόση κάθε μήνα.

Σε ακόμη χειρότερη κατάσταση βρέθηκαν οι ιδιοκτήτες κατοικιών που είχαν αγοραστεί με κυμαινόμενο επιτόκιο, καθώς οι τιμές των κατοικιών και οι μισθοί έπεφταν, ενώ ο πληθωρισμός είχε πάρει την ανιούσα. Η κατάσταση αυτή προκάλεσε γενική αγανάκτηση, τόσο εναντίον των τραπεζών όσο και της τότε κυβέρνησης.

Οι κερδοσκόποι έχασαν τα πάντα κάτι που σημαίνει ότι οι φορολογούμενοι δεν φορτώθηκαν τα χρέη των τραπεζών. Οι Βρετανοί και Ολλανδοί “παίκτες” σε μετοχές και ομόλογα τραπεζών της Ισλανδίας, έχασαν όλα τους τα χρήματα, σχεδόν 4 δισ. στερλίνες. Το Λονδίνο και η Χάγη αναγκάστηκαν να πληρώσουν το σύνολο των αποζημιώσεων.
Μετά την χρεοκοπία της μεγαλύτερης ιδιωτικής τράπεζας της χώρας, της Landsbanki, η Ισλανδία αναγκάσθηκε να εθνικοποιήσει επειγόντως το τραπεζικό σύστημά της, χωρίς να μπορεί να απαντήσει στις ανησυχίες των καταθετών της Icesave, μιας “on-line” τράπεζας θυγατρικής της Landsbanki την οποία προτιμούσαν οι βρετανοί και οι ολλανδοί αποταμιευτές. Την εποχή του κραχ, η Icesave είχε καταθέσεις σχεδόν 4 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Οι κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Ιρλανδίας είχαν αποζημιώσει τότε πλήρως τους αποταμιευτές της Icesave και στη συνέχεια είχαν στείλει το λογαριασμό στο Ρέικιαβικ.
Oμως το 2010 και στη συνέχεια το 2011 οι Ισλανδοί είχαν αρνηθεί με δημοψήφισμα τις ρυθμίσεις της αποζημίωσης που είχαν συμφωνηθεί με το Λονδίνο και τη Χάγη, υποστηρίζοντας δεν έχουν τη νομική υποχρέωση να αναλάβουν τις ζημιές μιας ιδιωτικής τράπεζας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσέφυγε στο δικαστήριο της AELE για παραβίαση της ευρωπαϊκής οδηγίας σχετικά με την εγγύηση των καταθέσεων, η οποία υποχρεώνει να εξασφαλίζεται ένα ελάχιστο 20.000 ευρώ σε κάθε καταθέτη μιας τράπεζας που χρεοκοπεί.
Σύμφωνα με την Ισλανδία, η ευρωπαϊκή οδηγία υποχρεώνει το κράτος να δημιουργήσει ένα ταμείο εγγύησης των καταθέσεων, αλλά όχι να το εγγυηθεί με δημόσια χρήματα!

Το ιστορικό

Η Ισλανδία ήταν μία από τις πρώτες χώρες που έπληξε η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, με τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις.

Το τοπικό χρηματιστήριο κατέρρεε με πτώση 90%, η ανεργία αυξανόταν εννιά φορές επάνω, ο πληθωρισμός ξεπερνούσε το 18% και οι μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας κατέρρεαν με την κυβέρνηση να προχωρά στην εθνικοποίησή τους.

Στα τέλη του δευτέρου τριμήνου του 2008 το εξωτερικό χρέος της Ισλανδίας ανέρχονταν σε 9,553 τρισ. κορώνες (50 δισ. ευρώ), με περισσότερο από το 80% να αφορά τον τραπεζικό τομέα. Το εξωτερικό χρέος ήταν εννέα φορές μεγαλύτερο από το ισλανδικό ΑΕΠ το οποίο ανερχόταν το 2007 σε 1,293 τρισ. κορώνες(8,5 δισ. ευρώ). Το ενεργητικό των τριών ισλανδικών τραπεζών που πέρασαν στο δημόσιο ανέρχονταν σε 14,437 τρισ. κορώνες στα τέλη του δευτέρου τριμήνου του 2008.

Η χρηματοπιστωτική κρίση είχε τεράστιες επιπτώσεις στην ισλανδική οικονομία. Η αξία του εθνικού νομίσματος καταρρακώθηκε και οι συναλλαγές σε ξένο νόμισμα ανεστάλησαν για αρκετές εβδομάδες. Το ισλανδικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 5,5% τους έξι πρώτους μήνες του 2010.

Εκτός Ισλανδίας περισσότεροι από μισό εκατομμύριο καταθέτες, αριθμός σχεδόν διπλάσιος των 320.000 κατοίκων της χώρας, είδαν τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς να παγώνουν, καθώς η ισλανδική κυβέρνηση υπό το βάρος πρωτοφανών για τη χώρα διαδηλώσεων αρνούνταν να πληρώσει τους ξένους πιστωτές, στους οποίους θα έπρεπε να καταβάλλει το μισό από τα συναλλαγματικά της αποθέματα, το 7,5% του ΑΕΠ.

Βασική αιτία της κρίσης ήταν η απορρύθμιση του τραπεζικού τομέα από το 2001 και μετά. Με την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008 και το πάγωμα της διατραπεζικής αγοράς, οι τρεις βασικές ισλανδικές τράπεζες δεν μπορούσαν πια να χρηματοδοτήσουν το υψηλό εξωτερικό τους χρέος το οποίο υπερέβαινε τα 50 δισ. ευρώ, αναλογούσε δηλαδή σχεδόν 160.000 ευρώ ανά Ισλανδό.

Οι ισλανδικές τράπεζες δανείζονταν για να μετατρέψουν μία χώρα που ζούσε παραδοσιακά κυρίως από την αλιεία, τη βιομηχανία αλουμινίου και τον τουρισμό, σε «real estate». Τα ισλανδικά νοικοκυριά υπερχρεώθηκαν, με το χρέος τους να φθάνει στο 213% του διαθέσιμου εισοδήματος.

Για να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός τα επιτόκια είχαν φθάσει τον Σεπτέμβριο του 2008 στο 14%, προσελκύοντας κερδοσκοπικά κεφάλαια που δανείζονταν με τα μηδενικά σχεδόν επιτόκια της FED (και της τράπεζας της Ιαπωνίας), όχι για να τα ρίξουν στην αμερικανική οικονομία αλλά στις τράπεζες της Ισλανδίας, που έδιναν υπερβολικά ελκυστικό επιτόκιο. Βρετανοί και Ολλανδοί καταθέτες ανακάλυπταν και αυτοί τα υψηλά ισλανδικά επιτόκια και έστελναν μέσω ηλεκτρονικών τραπεζών τα λεφτά τους.

Το Δημοψήφισμα του 2010

Τον Μάρτιο του 2010 οι Ισλανδοί έδωσαν οριστικά τέλος στην διελκυστινδα με τους ξένους πιστωτές (Βρετανία και ΕΕ) που απειλούσαν με θεούς και δαίμονες…
Σε δημοψήφισμα με ποσοστό 93% υπέρ και λιγότερο από 2% κατά, αποφάσισαν να απορρίψουν νομοσχέδιο της κυβέρνησης (icesave) για την αποπληρωμή των ξένων πιστωτών. Αρνήθηκαν δηλαδή να πληρώσουν το χρέος. Αντί όμως να τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι, οι Ισλανδοί κερδίζουν σήμερα εύσημα ακόμη και από το ΔΝΤ.
Μάλιστα η Ισλανδία κατάφερε πέρυσι να αποπληρώσει πρόωρα όλο το δάνειο που έλαβε προ οκταετίας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), καταβάλλοντας τα υπόλοιπα 332 εκατ. δολάρια ή 219,6 εκατ. ευρώ από τα 2,1 δισ. που έλαβε ως πακέτο οικονομικής στήριξης λόγω της κατάρρευσης των τραπεζών της κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008.
Σήμερα, η ισλανδική οικονομία παρουσιάζει μία από τις υψηλότερες επιδόσεις στην Ευρώπη.
Ο ρυθμός ανάπτυξης το 2015 έφτασε στο 4,1% έναντι του 1,5% της γερμανικής οικονομίας (πηγή), ενώ το ΑΕΠ της Ισλανδίας έφτασε τα 17,07 δισ. δολάρια ή 15 δισ. ευρώ, η ανεργία έχει υποχωρήσει στο 4,2% από το ιστορικό υψηλό του 9,2% που ίσχυε τον Σεπτέμβριο του 2010. Ο πληθωρισμός, παράλληλα, κυμαινόταν τον Σεπτέμβριο στο 1,9% από το 18,3% που είχε καταγραφεί τον Δεκέμβριο του 2008. Ακόμη και οίκοι αξιολόγησης όπως ο Fitch, αναβαθμίζουν την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, επαινώντας μάλιστα «την ανορθόδοξη πολιτική αντιμετώπιση της κρίσης».
Με άλλα λόγια το παράδειγμα της Ισλανδίας δείχνει ότι μπορεί να υπάρξει τρίτος δρόμος στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους, παρά τις όποιες εθνικές ιδιαιτερότητες της κάθε οικονομίας.

Επιμέλεια: logiosermis.net

Με πληροφορίες απο Ελευθεροτυπία, ΑΠΕ και BBC