Μήπως λες ψέματα στον εαυτό σου;

Υπάρχουν στιγμές που νομίζεις ότι λες ψέματα στον εαυτό σου; Μπορείς αλήθεια να τον ξεγελάσεις; Δεν είναι καθόλου απίθανο. Ίσως σου φανεί περίεργο,αλλά υπάρχουν ολόκληρες ζωές που χτίζονται πάνω στο ψέμα. Τις πλέον δραματικές εκδηλώσεις αυτής της ενέργειας τις διαπιστώνουμε σε γνωστές υποθέσεις δίγαμων ή φαντασιόπληκτων που υποστηρίζουν πως κατέχουν τίτλους και πλούτη. Βλέπουμε, όμως, και λιγότερο τρανταχτές περιπτώσεις, στο γραφείο ψυχολόγων, οι οποίες παρουσιάζουν πολλές προκλήσεις.

Οι δύο τύποι ψέματος 

1. Το «γνωστό» ψέμα – το συνειδητό, ηθελημένο. Μπορεί να λέγεται με τις καλύτερες των προθέσεων (βλ. λευκό ψέμα) ή με τις χειρότερες. Στις πιο σκοτεινές στιγμές μας, όταν λέμε συνειδητά ψέματα για να κερδίσουμε το πλεονέκτημα, μπορεί να καμαρώνουμε κρυφά μέσα στην ψευτιά μας. Ωστόσο, επειδή είναι πολύ άβολο να ζούμε μέσα σε αυτήν, θεωρείται πιο συνηθισμένο να προσπαθούμε να θάψουμε την ανάμνηση της πράξης μας ή να αποσπάμε την προσοχή μας από τις ενοχές.

2. Το «άγνωστο» ψέμα. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να πιστέψουμε κάτι, ακόμη και ενάντια σε όλα τα στοιχεία, επειδή μας είναι εξαιρετικά πολύτιμο ώστε να το αποποιηθούμε. Ένα παράδειγμα κλισέ, που χαρακτηρίζεται έτσι ακριβώς επειδή συμβαίνει τόσο συχνά, είναι ο ασθενής που επισκέπτεται τον ψυχολόγο και μιλά για την ευτυχισμένη παιδική του ηλικία και τους τέλειους, στοργικούς γονείς του. Είναι βαθιά προσκολλημένος στην πεποίθηση αυτήν: πρόκειται κυριολεκτικά για πράξη αφοσίωσης. Μόνο καθώς προχωρά η θεραπεία αποκαλύπτεται μια άλλη, πολύ διαφορετική ιστορία της οικογένειας, που στην καλύτερη των περιπτώσεων είναι μπερδεμένη και στη χειρότερη τραυματική.

Λες ψέματα στον εαυτό σου; Κάνε το τεστ αλήθειας

Ποιο είναι, λοιπόν, το καλύτερο στοιχείο που μαρτυρά ότι η αρχική εκδοχή των γεγονότων που διηγείται δεν τα λέει όλα; Ένα τεστ για να μπορέσεις να προσδιορίσεις την αλήθεια της «πεποίθησης» θα ήταν ωφέλιμο. Στο προηγούμενο παράδειγμα, ο άνθρωπος που μιλά για την ευτυχία των παιδικών του χρόνων, είναι μάλλον πολύ κοντά στην αλήθεια, όταν όλα αυτά συνοδεύονται από χαρούμενα μάτια, χαμόγελο και πολλά ανέκδοτα και λεπτομέρειες που να τα υποστηρίζουν. Ωστόσο, οι ασθενείς συχνά μιλούν για τους «στοργικούς γονείς» με κενά μάτια και μελαγχολικούς αναστεναγμούς και δεν μπορούν να παράσχουν ούτε μία ανάμνηση που να το υποστηρίζει αυτό. Μπορεί να λένε ψέματα, αλλά το πρόσωπό τους αποκαλύπτει την αλήθεια. 

Κάνε το τεστ

Όταν λες κάτι στον εαυτό σου, έχεις τα ανάλογα συναισθήματα; Ή όταν κοιτάς και ακούς προσεκτικά, συνειδητοποιείς πως νιώθεις κάτι σχετικά –ή τελείως– διαφορετικό; Εάν δεν είσαι σίγουρη αν κάποιες από τις μακροχρόνιες πεποιθήσεις σου είναι αληθινές ή όχι, με άλλα λόγια αν είναι «άγνωστα» ψέματα. Σκέψου ή πες δυνατά την «αλήθεια» σου και πρόσεξε καλά τη γλώσσα του σώματος: τι σου λέει το στομάχι σου; Τα χέρια σου είναι σφιγμένα ή χαλαρά; Νιώθεις ανακούφιση ή βάρος; Τα χείλη σου εκδηλώνουν μειδίαμα ή παραμένουν ακίνητα; Εάν υπάρχει κάποια παραφωνία μεταξύ της «αλήθειας» και αυτού που εκφράζει το σώμα σου, τότε θα ήταν καλό να αναλογιστείς μήπως στην προκειμένη περίπτωση ζεις σε ένα ψέμα. Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, είναι καιρός να προσπαθήσεις να καταλάβεις το γιατί.