Οι ημικρανίες πλήττουν περισσότερο τις γυναίκες παρά τους άνδρες. Σύμφωνα με στατιστικές, το 25% των γυναικών υποφέρει από τέσσερα ή περισσότερα περιστατικά ημικρανίας τον μήνα, το 35% εμφανίζει από μία έως τέσσερις σοβαρές κρίσεις ημικρανίας τον μήνα και το 40% έχει ένα ή και λιγότερα σοβαρά περιστατικά ημικρανίας τον μήνα. Η ημικρανία μπορεί να διαρκέσει από τέσσερις ώρες μέχρι τρεις μέρες και περιστασιακά μπορεί να διαρκέσει για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Πού οφείλονται οι ημικρανίες;
Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι ημικρανίες οφείλονται σε διόγκωση και στένωση των αιμοφόρων αγγείων στην επιφάνεια του εγκεφάλου. Ωστόσο, στις μέρες μας πιστεύεται ότι οφείλονται σε κληρονομικές ανωμαλίες σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Τα άτομα με ημικρανία μπορούν να κληρονομήσουν την προδιάθεση εμφάνισης συμπτωμάτων από παράγοντες που πυροδοτούν τις ημικρανίες όπως: κόπωση, έντονος φωτισμός, αλλαγές του καιρού και άλλα.
Στον εγκέφαλο υπάρχει ένα «κέντρο πόνου» ή αλλιώς «γεννήτρια» της ημικρανίας. Η ημικρανία αρχίζει όταν υπερδραστήρια νευρικά κύτταρα στέλνουν το ερέθισμα στα αιμοφόρα αγγεία να κλείσουν ή να συσταλούν, κι έπειτα να διασταλούν (διογκωθούν) απελευθερώνοντας παράλληλα προσταγλανδίνες, σεροτονίνη κι άλλες οιδηματώδεις ουσίες που κάνουν τους παλμούς επώδυνους.
Τα είδη της ημικρανίας
Ανάλογα με τα συμπτώματα που σηματοδοτούν την αρχή της ημικρανίας γίνεται και ο διαχωρισμός της σε δύο είδη:
- ημικρανία με αύρα
- ημικρανία χωρίς αύρα
Η «αύρα» αποτελεί ένα νευρολογικό σημάδι προειδοποίησης ότι η ημικρανία πρόκειται να ξεκινήσει. Περίπου το 20%-30% των ατόμων που υποφέρουν από ημικρανίες, έχουν ημικρανία με αύρα, η οποία παρουσιάζεται μία ώρα πριν την κρίση του πόνου και διαρκεί από 15 λεπτά έως μία ώρα. Τα συμπτώματα διαρκούν πάντα λιγότερο από μία ώρα. Η οπτική αύρα περιλαμβάνει:
- φωτεινά στίγματα ή φώτα που αναβοσβήνουν
- τυφλά σημεία
- αλλοιωμένη όραση
- προσωρινή απώλεια όρασης
- κυματώδεις ή οδοντωτές γραμμές
Υπάρχουν και είδη αύρας που επηρεάζουν τις άλλες αισθήσεις και συνήθως περιγράφονται ως μια «παράξενη αίσθηση», ή απλώς δεν είναι δυνατό να περιγραφούν. Άλλες αύρες περιλαμβάνουν κουδούνισμα στα αυτιά (εμβοές), ή αλλαγές στην όσφρηση (πχ. παράξενες οσμές), τη γεύση ή την αφή.
Μάθε τι μπορεί να πυροδοτήσει μια ημικρανία, αλλά και τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται…
Τι μπορεί να πυροδοτήσει μια ημικρανία;
Πολλές ημικρανίες φαίνεται ότι πυροδοτούνται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως:
- Συναισθηματικό στρες. Αποτελεί ένα από τα πιο κοινά αίτια πυροδότησης της ημικρανίας. Τα άτομα συνήθως επηρεάζονται από συναισθηματικά φορτισμένα γεγονότα κατά τα οποία απελευθερώνονται χημικές ουσίες στον εγκέφαλο προς αντιμετώπιση της κατάστασης (γνωστή ως αντίδραση «φυγής ή μάχης», “flight or fight” response). Η απελευθέρωση αυτών των χημικών ουσιών μπορεί να προκαλέσει αγγειακές αυξομειώσεις που οδηγούν στην ημικρανία. Τα καταπιεσμένα συναισθήματα που συνοδεύουν το στρες, όπως άγχος, ανησυχία, ανυπομονησία και κόπωση, μπορούν ν’ αυξήσουν τη μυϊκή ένταση με αποτέλεσμα τα διεσταλμένα αιμοφόρα αγγεία να επιδεινώσουν την ισχύ της ημικρανίας.
- Ευαισθησία σε συγκεκριμένα χημικά και συντηρητικά των τροφών. Ορισμένα τρόφιμα και ποτά, όπως τα τυριά ωρίμανσης, τα αλκοολούχα ποτά και οι πρόσθετες ουσίες των τροφών, πχ. τα νιτρικά άλατα (nitrates) σε αλλαντικά, hot dog και κονσέρβες κρέατος, και το γλουταμινικό μονονάτριο (monosodium glutamate, MSG) στο κινέζικο φαγητό, ενδέχεται να είναι υπεύθυνα για την πυροδότηση του 30% των ημικρανιών.
- Καφεΐνη. Η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης ή αντίθετα η αποχή από την καφεΐνη μπορεί να προκαλέσει κεφαλαλγίες λόγω της απότομης πτώσης των επιπέδων της ουσίας. Απ’ ότι φαίνεται, τα αιμοφόρα αγγεία αποκτούν ευαισθησία στην καφεΐνη με αποτέλεσμα να εμφανίζεται πονοκέφαλος όταν ο οργανισμός δεν προσλαμβάνει την ουσία. Επίσης, η καφεΐνη αυτή καθεαυτή είναι χρήσιμη στην αντιμετώπιση οξέων κρίσεων ημικρανίας.
- Αλλαγές του καιρού. Μέτωπα καταιγίδας, αλλαγές στη βαρομετρική πίεση, δυνατοί άνεμοι και αλλαγές στο υψόμετρο, είναι όλα ικανά να πυροδοτήσουν μια ημικρανία.
- Έμμηνος ρήση.
- Υπερβολική κόπωση.
- Παράλειψη γευμάτων.
- Αλλαγές στη φυσιολογική ρουτίνα του ύπνου.
Τα συμπτώματα της ημικρανίας
Τα συμπτώματα της ημικρανίας μπορούν να εμφανιστούν σε διάφορους συνδυασμούς και περιλαμβάνουν:
- Παλλόμενη κεφαλαλγία που συχνά ξεκινάει με αμβλύ πονοκέφαλο και εξελίσσεται σε παλλόμενο πόνο. Ο πόνος συνήθως επιδεινώνεται από τη σωματική δραστηριότητα και μπορεί να μεταφερθεί από τη μια πλευρά του κεφαλιού στην άλλη, να επηρεάσει το μέτωπο, ή να προσβάλλει ολόκληρο το κεφάλι.
- Ευαισθησία σε: φως, θόρυβο και οσμές.
- Ναυτία και εμετός, ανακατωσούρα στο στομάχι, κοιλιακός πόνος.
- Αίσθηση ότι η θερμοκρασία του σώματος είναι υψηλή ή χαμηλή.
- Χλομάδα.
- Κόπωση.
- Ζαλάδα.
- Θολή όραση.
- Διάρροια.
- Πυρετός (σπάνιο).
Οι περισσότερες ημικρανίες διαρκούν περίπου τέσσερις ώρες, με τα πιο σοβαρά περιστατικά να διαρκούν μέχρι μία εβδομάδα. Παρότι είναι κοινό φαινόμενο η ημικρανία να εμφανίζεται δύο με τέσσερις φορές τον μήνα, η συχνότητα των ημικρανιών ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Για παράδειγμα, ορισμένοι άνθρωποι υποφέρουν από ημικρανία κάθε λίγες μέρες, ενώ άλλοι μόνο μία-δύο φορές τον χρόνο.
Δες αν μπορείς να προλάβεις τις ημικρανίες και πως θα ανακουφίζεσαι από τα συμπτώματα…
Υπάρχει μόνιμη θεραπεία για τις ημικρανίες;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει θεραπεία για την ημικρανία. Ωστόσο, κυκλοφορούν φάρμακα που είναι ικανά να θεραπεύσουν ή ακόμη και να προλάβουν ορισμένες ημικρανίες. Ένας άλλος τρόπος μείωσης της συχνότητας των ημικρανικών επεισοδίων είναι με τον εντοπισμό και την αποφυγή των παραγόντων που πυροδοτούν την ημικρανία, όπως η κατανάλωση κόκκινου κρασιού ή ο λίγος ύπνος.
- Παυσίπονα. Για ορισμένα άτομα, τα παυσίπονα ευρείας κατανάλωσης δρουν αποτελεσματικά στην ανακούφιση από τον πόνο της ημικρανίας. Τα βασικά συστατικά των αναλγητικών φαρμάκων είναι η ιβουπροφαίνη, η ασπιρίνη, η ακεταμινοφαίνη και η καφεΐνη. Θυμήσου να κάνεις προσεχτική χρήση των παυσίπονων ευρείας κατανάλωσης γιατί όχι μόνο ενδέχεται να συμβάλλουν στην κεφαλαλγία, αλλά η κατάχρηση επιφέρει αντανακλαστικούς πονοκεφάλους και εξάρτηση. Αν λαμβάνεις παυσίπονα ευρείας κατανάλωσης περισσότερο από τρεις φορές την εβδομάδα ή καθημερινά, τότε πρέπει να δεις το γιατρό σου ο οποίος θα σου συστήσει πιο αποτελεσματικά συνταγογραφούμενα φάρμακα.
- Φάρμακα κατά της ναυτίας. Ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει κάποιο σκεύασμα για την ανακούφιση από τη ναυτία που συχνά συνοδεύει την ημικρανία.
- Αγγειοσυσταλτικά φάρμακα (για την πρόληψη της ημικρανικής κρίσης). Υπάρχουν ειδικά φάρμακα που όταν λαμβάνονται στο πρώτο σημάδι της ημικρανίας, μπορούν να σταματήσουν τόσο τη διαδικασία που προκαλεί τον πόνο της ημικρανίας όσο και τον ίδιο τον πόνο της κεφαλαλγίας. Σταματώντας τη διαδικασία της κεφαλαλγίας, τα φάρμακα αυτά προλαμβάνουν τα συμπτώματα της ημικρανίας, συμπεριλαμβανομένου του πόνου, της ναυτίας, της φωτοευαισθησίας κτλ. Τα φάρμακα λέγονται αγγειοσυσταλτικά γιατί προκαλούν στένωση των αιμοφόρων αγγείων ώσπου εκείνα να επιστρέψουν στις φυσιολογικές τους διαστάσεις, ανακουφίζοντας ως συνέπεια από τον παλλόμενο πόνο.
- Προληπτικά (προφυλακτικά) φάρμακα. Όταν οι κεφαλαλγίες είναι ισχυρές, εμφανίζονται πιο συχνά από δύο με τρεις φορές τον μήνα και εμποδίζουν τη φυσιολογική ρουτίνα της καθημερινότητας, ο γιατρός μπορεί να συστήσει κάποιο συνταγογραφούμενο προληπτικό φάρμακο. Τα προληπτικά φάρμακα μειώνουν τη συχνότητα και την ισχύ των κεφαλαλγιών και συνήθως λαμβάνονται σε τακτική, ημερήσια βάση.
- Βιοανάδραση (biofeedback). Η βιοανάδραση βοηθά τα άτομα ν’ αναγνωρίσουν τις συνθήκες του στρες που πυροδοτούν τις ημικρανίες. Αν η ημικρανία αρχίζει με αργό ρυθμό, τότε η εφαρμογή του biofeedback σταματάει την κρίση προτού εκδηλωθεί πλήρως.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Όλες οι παραπάνω θεραπείες θα πρέπει να εφαρμόζονται υπό την καθοδήγηση ενός ειδικού στις κεφαλαλγίες ή ενός γιατρού που ασχολείται με θεραπείες κατά της ημικρανίας. Όπως και για όλα τα φάρμακα, είναι σημαντικό να διαβάζεις προσεχτικά τις εσώκλειστες οδηγίες και ν’ ακολουθείς τη συμβουλή του γιατρού.
Πως θα αποφύγεις την επόμενη ημικρανία
Ναι, μπορείς να την προλάβεις. Είναι δυνατό να μειώσεις τη συχνότητα των κρίσεων ημικρανίας εντοπίζοντας και αποφεύγοντας οτιδήποτε την πυροδοτεί. Για να εντοπίσεις τι λειτουργεί σαν πυροδοτικός μηχανισμός ημικρανίας σε εσένα χρήσιμος τρόπος είναι η καταγραφή σε ημερολόγιο του πότε εμφανίζονται και με ποιες συνήθειες σου συνδέονται. Αν, για παράδειγμα, σημειώνεις τι τρως και τι πίνεις, τότε μπορείς να βρεις τις τροφές που σου προκαλούν ημικρανία. Αν σημειώνεις τις δραστηριότητες σου ή τα ωράρια ύπνου θα εντοπίσεις τις συνήθειες που σε ενοχλούν.
Άλλες βοηθητικές τεχνικές που μπορούν να προλάβουν ή να μειώσουν την ισχύ των κρίσεων ημικρανίας είναι: η διαχείριση του στρες και του άγχους και οι τεχνικές χαλάρωσης.
Οι γυναίκες που συνήθως υποφέρουν από ημικρανίες λίγο πριν την περίοδό τους μπορούν να εφαρμόσουν την προληπτική θεραπεία, εφόσον γνωρίζουν τις ημερομηνίες της περιόδου.
Σύμφωνα με μαρτυρίες τους, όσοι πάσχουν από ημικρανίες παρατηρούν λιγότερες κρίσεις όταν τηρούν ένα πρόγραμμα για τα γεύματα και ξεκουράζονται επαρκώς. Η συστηματική – ήπια – γυμναστική, μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη των ημικρανιών.