Έχεις μετρήσει τη χοληστερίνη σου; Ξέρεις ότι πρέπει να την …ρίξεις; Μήπως δεν είναι τόσο υψηλή, αλλά έχει τάσεις ανόδου; Η χοληστερίνη δεν είναι πρόβλημα των ηλικιωμένων.Αντίθετα, τα τελευταία χρόνια αποτελεί πρόβληκα ακόμα και για τα μικρά παιδιά. Ο καλύτερος τρόπος να την προλάβεις, αλλά και να την αντιμετωπίσεις είναι να ενημερωθείς σωστά. Ξεκίνα τώρα!
Η χοληστερίνη είναι μια κηρώδης ουσία που στον οργανισμό και παράγεται (στο συκώτι) και εισέρχεται μέσω της διατροφής. Στην πρώτη περίπτωση λέγεται ενδογενής χοληστερίνη, στην άλλη διατροφική χοληστερίνη.
Για να λειτουργήσει σωστά, ο οργανισμός έχει ανάγκη από κάποια ποσότητα χοληστερίνης αφού τα κυτταρικά τοιχώματά του και οι μεμβράνες του τη χρειάζονται για να παράγουν ορμόνες, βιταμίνη D και τα υγρά της χολής που βοηθούν στην πέψη του λίπους. Βέβαια, αυτή η απαιτούμενη ποσότητα είναι μικρή, ενώ η υπερβολική χοληστερίνη μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας με κυριότερο τις καρδιοπάθειες. Από την χοληστερίνη κινδυνεύουν οι αρτηρίες σου, αφού διεισδύει στα τοιχώματα τους, δημιουργώντας κολλώδη αποθέματα (αθηρωματικές πλάκες) που σταδιακά εμποδίζουν την ομαλή ροή του αίματος, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες εκδήλωσης καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Χοληστερίνη δεν είναι μόνο μία: μάθε τα είδη της
Η χοληστερίνη ταξιδεύει μέσα στο αίμα προσκολλημένη σε μια πρωτεΐνη και αυτό το σύμπλεγμα ονομάζεται λιποπρωτεΐνη. Οι λιποπρωτείνες χωρίζονται σε: υψηλής πυκνότητας, χαμηλής πυκνότητας και πολύ χαμηλής πυκνότητας, ανάλογα με την ποσότητα της πρωτεΐνης σε συνάρτηση με το λίπος.
- Λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (Low Density Lipoprotein, LDL): Γνωστή και ως «κακή» χοληστερίνη, μπορεί να επιφέρει τον σχηματισμό πλάκας στα τοιχώματα των αρτηριών. Όσο περισσότερη LDL υπάρχει στο αίμα, τόσο μεγαλύτερο είναι το ρίσκο καρδιακού επεισοδίου.
- Λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (High Density Lipoprotein, ΗDL): Γνωστή και ως «καλή» χοληστερίνη, βοηθάει τον οργανισμό ν’ απαλλαχθεί από την κακή χοληστερίνη στο αίμα. Όσο μεγαλύτερα τα επίπεδα ΗDL στο αίμα, τόσο το καλύτερο. Αν τα επίπεδα ΗDL είναι χαμηλά, τότε αυξάνει ο κίνδυνος καρδιακών παθήσεων.
- Λιποπρωτεΐνη πολύ χαμηλής πυκνότητας (Very Low Density Lipoprotein, VLDL): Η VLDL είναι παρόμοια με την LDL και περιέχει περισσότερο λίπος παρά πρωτεΐνη.
- Τριγλυκερίδια: Τα τριγλυκερίδια είναι ένα άλλο είδος λίπους που μεταφέρεται μέσω του αίματος στο σώμα από λιποπρωτείνες πολύ χαμηλής πυκνότητας. Οι περιττές θερμίδες, το αλκοόλ και το σάκχαρο στο αίμα μετατρέπονται σε τριγλυκερίδια κι αποθηκεύονται με τη μορφή λιποκυττάρων σε ολόκληρο το σώμα.
Μάθε ποιες είναι οι επιθυμητές τιμές για τη χολοστερίνη και πόσο επηρεάζονται από την εμμηνόπαυση…
Οι επιθυμητές τιμές για τη χοληστερίνη
Οι επιθυμητές τιμές της χοληστερίνης δεν είναι ίδιες για όλους τους ανθρώπους. Διαφέρουν ανάλογα και με τους παράγοντες κινδύνου στους οποίους εκτίθεται. Ειδικότερα παίζουν ρόλο η υπέρταση, η παχυσαρκία, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, το κάπνισμα και οι αυξημένες τιμές στα τριγλυκερίδια.
Ωστόσο, για το γενικό πληθυσμό ισχύουν οι παρακάτω τιμές:
|
Επιθυμητά επίπεδα χοληστερίνης |
||
| Ολική χοληστερίνης | LDL-χοληστερίνης | HDL-χοληστερίνη |
| <200 Επιθυμητή | <100 Ιδανική | <40 Χαμηλή |
| 200-239 Οριακά υψηλή | 100-129 Σχεδόν φυσιολογική | >=60¤ Υψηλή |
| >= 240 Υψηλή | 130-159 Οριακά υψηλή | |
| 160-189 Υψηλή | ||
| >=190 Πολύ υψηλή | ||
Οποιοσδήποτε έχει περάσει την ηλικία των 20 ετών, θα πρέπει να μετράει τα επίπεδα της χοληστερίνης τουλάχιστον μια φορά κάθε πέντε χρόνια.
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει δύο ειδών εξετάσεις χοληστερίνης: νηστείας και μη νηστείας. Η πρώτη κατηγορία, που ονομάζεται λιπιδικό προφίλ ή ανάλυση λιποπρωτεΐνης, μετράει τις τιμές της LDL και HDL, τη συνολική χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια. Η δεύτερη κατηγορία εξετάζει την ολική χοληστερόλη και την HDL.
Ενδέχεται ο γιατρός να ζητήσει πρώτα την εξέταση χοληστερίνης με απουσία νηστείας κι έπειτα, ανάλογα με τα αποτελέσματα, να παραπέμψει σ’ ένα λιπιδικό προφίλ.
Χοληστερίνη και εμμηνόπαυση
Έχει εκτιμηθεί ότι κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης (μιλάμε την περίοδο που σηματοδοτεί τη λήξη της γόνιμης περιόδου κάθε γυναίκας από το διάστημα των 45 έως και 55 χρόνων) ο κίνδυνος για τη γυναίκα να αναπτύξει καρδιαγγειακά νοσήματα είναι αυξημένος. Οι μελέτες δείχνουν ότι επτά στις δέκα γυναίκες στην εμμηνόπαυση έχουν αυξημένη χοληστερίνη, άρα διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο να… ραγίσει η καρδιά τους. Εάν οδεύεις (προς) ή διανύεις την κρίσιμη ηλικία, επιβάλλεται να έχεις τον απόλυτο έλεγχο της χοληστερίνης σου. Το ραντεβού με τον καρδιολόγο πρέπει να προγραμματίζεται ανάμεσα στα άλλα του ετήσιου τσεκάπ σου. Η υιοθέτηση ενός συγκεκριμένου τρόπου ζωής, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διατροφή και την άσκηση, είναι επιβεβλημένη. Το ίδιο και ο εργαστηριακός έλεγχος των τιμών της χοληστερίνης σε χρονικό διάστημα που θα καθορίσει ο γιατρός σου.
Δες ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τις τιμές τα χοληστερίνης και πότε χρειάζεται να πάρεις φάρμακα…
Οι παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές της χοληστερίνης
- Δίαιτα. Τα κορεσμένα λίπη και η χοληστερίνη στις τροφές που καταναλώνεις αυξάνουν τα επίπεδα χοληστερίνης, γι’ αυτό είναι σημαντικό να προσπαθείς να περιορίσεις την πρόσληψή τους. Επίσης, επιβαρυντικός είναι ο ρόλος του αλκοόλ. Ένα ποτήρι κρασιού την ημέρα συμβάλλει στην αύξηση της «καλής». Αντίθετα, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τα τριγλυκερίδια, που επηρεάζουν αρνητικά τις τιμές της HDL.
- Βάρος. Εκτός από το ν’ αυξάνουν το ρίσκο καρδιακών παθήσεων, τα περιττά κιλά ανεβάζουν τα επίπεδα χοληστερίνης. Άρα, η απώλεια βάρους βοηθάει στη μείωση της LDL και της συνολικής χοληστερόλης, αυξάνοντας παράλληλα την ΗDL.
- Άσκηση. Η τακτική άσκηση κατεβάζει την κακή κι ανεβάζει την καλή χοληστερίνη. Γι’ αυτό, προσπάθησε να κάνεις τουλάχιστον 30 λεπτά σωματικής δραστηριότητας τις περισσότερες μέρες.
- Ηλικία και φύλο. Καθώς μεγαλώνουμε, τα επίπεδα της χοληστερίνης αυξάνονται. Πριν την εμμηνόπαυση, οι γυναίκες τείνουν να έχουν χαμηλότερη ολική χοληστερόλη συγκριτικά με τους άνδρες τις ίδιας ηλικίας. Μετά την εμμηνόπαυση, όμως, η LDL στις γυναίκες τείνει ν’ ανέβει.
- Διαβήτης. Όταν ο διαβήτης δεν ελέγχεται σωστά, αυξάνει τα επίπεδα χοληστερίνης. Βέβαια, χάρη στις απαραίτητες βελτιώσεις κι έναν σωστό έλεγχο της κατάστασης, οι τιμές είναι δυνατόν να πέσουν σε φυσιολογικά επίπεδα.
- Στρες. Πολλές μελέτες δείχνουν, πλέον, ότι μπορεί να επηρεάσει το ρυθμό μεταβολισμού της χοληστερίνης.
- Κάπνισμα, αφού αυξάνει τα επίπεδα της «κακής» χοληστερίνης και μειώνει τα επίπεδα της «καλής».
- Κληρονομικότητα. Η ποσότητα χοληστερίνης που παράγεται από το σώμα μας ελέγχεται εν μέρει από τα γονίδια που κουβαλάμε. Να ξέρεις ότι η υψηλή χοληστερίνη μπορεί να είναι κληρονομική.
- Άλλα αίτια. Υπάρχουν ορισμένα φάρμακα και προβλήματα υγείας (όπως οι παθήσεις του ήπατος, των νεφρών και του θυρεοειδούς) που αυξάνουν τη χοληστερίνη του αίματος.
Πότε χρειάζεται να πάρεις φάρμακα για την υψηλή χοληστερίνη
Σε ότι αφορά στον έλεγχο της χοληστερίνης, ο κύριος στόχος είναι η μείωση της LDL και η παράλληλη αύξηση της HDL. Για την επίτευξη του στόχου υπάρχουν δύο βασικοί παράγοντες: μια ισορροπημένη διατροφή και η λήψη κάποιου ειδικού σκευάσματος.
Ο γιατρός θα καθορίσει τον ακριβή «στόχο» για τη μείωση της LDL, με βάση τον αριθμό των παραγόντων κινδύνου για καρδιακές παθήσεις (υπέρταση, παχυσαρκία, έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, κάπνισμα) που συγκεντρώνεις. Δηλαδή:
- Αν έχεις 0-1 παράγοντες κινδύνου, τότε ο κίνδυνος είναι από χαμηλός έως ήπιος. Σε αυτή την περίπτωση, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αρκούν για να διατηρήσουν τη χοληστερίνη υπό έλεγχο.
- Αν έχεις 2 ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου, και ανάλογα με τη φύση τους, τότε ο κίνδυνος κρίνεται από ήπιος έως υψηλός. Ενδέχεται ο γιατρός να συστήσει μόνο αλλαγές στον τρόπο ζωής, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις θα κριθεί αναγκαία η λήψη κάποιου φαρμάκου για τη μείωση της χοληστερίνης.
- Αν είχες κάποια καρδιακή νόσο, διαβήτη ή πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου, τότε ο κίνδυνος θεωρείται πολύ υψηλός και η θεραπεία θα είναι ένας συνδυασμός φαρμάκων και αλλαγών στον τρόπο ζωής ώστε επανέλθει η χοληστερίνη σε φυσιολογικά επίπεδα.