Έχεις καταλάβει ότι ο σύντροφός σου προσπαθεί να σε ελέγχει συναισθηματικά; Είστε καιρό μαζί, αλλά ίσως τώρα τελευταία θεωρείς ότι στη σχέση σας εσύ γίνεσαι συχνά ο …αδύναμος κρίκος. Ίσως να αισθάνεσαι πως δεν μπορείς ποτέ να στηριχθείς στη σχέση σου, ή εκείνος να σε κάνει να αναρωτιέσαι διαρκώς αν είσαι τόσο απαιτητική όσο σου προσάπτει, ή ακόμα να πιάνεις τον εαυτό σου να ξεστομίζει δικαιολογίες σε φίλους και συγγενείς για τη συμπεριφορά του.
Τα σημάδια μπορεί να είναι ανεπαίσθητα, ωστόσο σημαίνουν πως σε εκμεταλλεύεται ή, όπως η ψυχολόγος Ρόμπνι Στερν, Ph.D., θα έλεγε, ότι βρίσκεσαι υπό την «επίδραση Gaslight», όπως είναι ο τίτλος του βιβλίου της (Η επίδραση Gaslight: Μήπως παίζει με το μυαλό σου;). Όπως και να το ονομάσεις, αν ο σύντροφός σου προσπαθεί να σε ελέγχει συναισθηματικά αυτό δεν είναι υγιές. Οι ειδικοί έχουν, ωστόσο, ορισμένες συμβουλές:
– Αναγνώρισε ότι είστε υπεύθυνοι και οι δύο.
«Συνήθως αυτός που υφίσταται την “επίδραση Gaslight” εξιδανικεύει το χειραγωγό και αποζητά την επιδοκιμασία του» γράφει η Ρόμπνι Στερν. Ακόμη και η πιο σίγουρη για τον εαυτό της γυναίκα μπορεί να χρειάζεται έγκριση ως ερωτική σύντροφος, γεγονός που την κάνει να δέχεται την επικριτική του άποψη για εκείνην. Για να ξεφύγεις από αυτό το πρότυπο, η συγγραφέας προτείνει να κάνεις μικρά βήματα για να υπερασπιστείς τον εαυτό σου, αποφεύγοντας την εμπλοκή σε ανόητες διαφωνίες. «Εάν σε κατηγορήσει για κάτι που ξέρεις ότι είναι γελοίο, για παράδειγμα, το να σου λέει ότι άργησες 20 λεπτά ενώ στ’ αλήθεια άργησες μόνο 3, η σιωπή είναι μερικές φορές η καλύτερη απάντηση». Μια άλλη εναλλακτική: «Πω πω… το ρολόι μου δείχνει ότι άργησα μόνο 3 λεπτά… Χαίρομαι, όμως, τόσο πολύ που σε βλέπω!». Ή «Δεν έχει νόημα να καβγαδίζουμε για τα ρολόγια μας. Ας παραγγείλουμε φαγητό κι ας περάσουμε καλά μαζί». Εάν όμως ο «εξουσιαστής Gaslight» εξακολουθεί την προσπάθεια του να σε ελέγχει συναισθηματικά και συνεχίσει να σε εκβιάζει με απειλές επειδή άργησες, ίσως να πρέπει να απομακρυνθείς για να προστατευτείς.
– Απόφυγε τις αναμετρήσεις ισχύος.
Εάν ένας τσακωμός αρχίζει να κλιμακώνεται, «πες του κάτι όπως “Δε νιώθω καλά με το πού οδηγείται αυτή η συζήτηση – ας την ξανακάνουμε αργότερα”», προτείνει η Ρόμπιν Στερν. Μια άλλη καλή ατάκα για την εκτόνωση της κατάστασης είναι: «Δεν μπορώ να ακούσω τι μου λες όταν μου φωνάζεις».
– Γίνε ρεπόρτερ.
«Μετά από μια διαφωνία, καλύτερα να γράψεις στο ημερολόγιό σου πώς σε έκανε να νιώσεις ή απλώς να σημειώσεις τι συνέβη» τονίζει η συγγραφέας. Όταν διαβάσεις τις σημειώσεις σου, ίσως να συνειδητοποιήσεις πως η δική σου εκδοχή διαφέρει σημαντικά από τη δική του ή ότι αισθάνεσαι πάντα θύμα ή ανασφαλής, άσχετα με το τι συζητάτε. Αυτά είναι ενδείξεις ότι προσπαθεί να σε ελέγχει συναισθηματικά.
Να είσαι έτοιμη να αφήσεις τη σχέση, αν δεν μπορείς να την αλλάξεις
Μερικές φορές ο «εξουσιαστής Gaslight», που πάντα θέλει να σε ελέγχει συναισθηματικά, επανέρχεται σε παλιά παράπονα. Μην τον αφήσεις, όμως, να σε χειραγωγήσει και πάλι. «Κάνε μια λίστα με όσα έχει πράξει και πει, που σε έθιξαν πραγματικά», συμβουλεύει η Σούζαν Χέιφλερ, Ph.D., συγγραφέας του βιβλίου Η δύναμη των δύο: Μυστικά για έναν ανθεκτικό και στοργικό γάμο. Έπειτα, κοίταξε ξανά τη λίστα. «Ένα άτομο που χειραγωγεί κατηγορεί συχνά τους άλλους για συμπεριφορές που στην πραγματικότητα διακρίνουν τον ίδιο. Έχε απλώς στον νου σου τι μπορεί να σε βοηθήσει να απελευθερωθείς και να προχωρήσεις παρακάτω» σημειώνει η ίδια.