Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που αφορά τα παιδιά κι τους εφήβους που έχουν παραπάνω βάρος από τα φυσιολογικά όρια για την ηλικία και το ύψος τους. Παρόλα αυτά, δεν θεωρούνται όλα τα παιδιά με παραπανίσια κιλά υπέρβαρα ή παχύσαρκα, αφού ορισμένα έχουν βαρύτερο σκελετό από τον μέσο όρο και γενικά η ποσότητα του αποθηκευμένου λίπους ποικίλλει στα διάφορα στάδια ανάπτυξης. Με λίγα λόγια, ίσως να μην είσαι σε θέση να κρίνεις αν το παιδί σου έχει πρόβλημα βάρους απλώς παρατηρώντας το.
Αν σε ανησυχεί η μεγάλη αύξηση βάρους του παιδιού, μίλησε με τον γιατρό του. Εκείνος θα πάρει το ιστορικό της ανάπτυξής του και θα λάβει υπόψη το οικογενειακό ιστορικό βάρους-ύψους ώστε να καθορίσει αν το βάρος του παιδιού βρίσκεται πάνω από τα φυσιολογικά όρια.
Τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας
Παρόλο που η παιδική παχυσαρκία οφείλεται σε κάποιο ποσοστό σε κληρονομικούς και ορμονικούς παράγοντες, τις περισσότερες φορές κύρια αιτία της είναι ο συνδυασμός μεγάλης κατανάλωσης φαγητού κι ελάχιστης σωματικής άσκησης. Συνοπτικά, μπορούμε να συνοψίσουμε τους παράγοντες κινδύνου για την παιδική παχυσαρκία στους εξής:
- Διατροφή. Η συστηματική κατανάλωση παχυντικών φαγητών, όπως το fast food, αρτοσκευασμάτα και τυποποιημένα σνακ, μπορεί εύκολα να οδηγήσει το παιδί στο να συσσωρεύσει βάρος. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την προτίμηση στα ζαχαρώδη αναψυκτικά, τα ζαχαρωτά και τα γλυκά. Τροφές και ποτά σαν αυτά περιέχουν πολλή ζάχαρη, λίπη και θερμίδες.
- Έλλειψη άσκησης. Τα παιδιά που δεν ασκούνται αρκετά έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να συσσωρεύσουν περιττά κιλά, αφού δεν γίνεται καύση του λίπους μέσω της γυμναστικής. Ανενεργές δραστηριότητες που συμβάλλουν στο πρόβλημα είναι η τηλεόραση και τα βιντεοπαιχνίδια.
- Οικογενειακό ιστορικό. Όταν το παιδί προέρχεται από μία υπέρβαρη οικογένεια είναι πιο πιθανό να έχει κι αυτό περιττό βάρος, ειδικά αν βρίσκεται σ’ ένα περιβάλλον με εύκολη πρόσβαση στα παχυντικά φαγητά ή που δεν το ενθαρρύνει να κάνει σωματική άσκηση.
- Ψυχολογικοί παράγοντες. Ορισμένα παιδιά τρώνε πολύ ως αντίδραση στα προβλήματα ή για να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, όπως το στρες, ή ακόμη και για να καταπολεμήσουν την ανία. Είναι πιθανό οι γονείς τους να παρουσιάζουν την ίδια τάση.
- Κοινωνικοί-οικονομικοί παράγοντες. Οι λιπαρές και ανθυγιεινές τροφές που περιέχουν πολλές θερμίδες, πολύ αλάτι και πολλή ζάχαρη είναι και πολύ φθηνές επιλογές.
Είναι η παιδική παχυσαρκία πρόβλημα του δικού σου παιδιού; Ζήτα τη γνώμη του γιατρού…
Είναι η παιδική παχυσαρκία πρόβλημα του δικού σου παιδιού; Ζήτα τη γνώμη του γιατρού
Η διάγνωση της παιδικής παχυσαρκίας γίνεται είτε από τον οικογενειακό γιατρό είτε από τον παιδίατρο. Σε περίπτωση που το παιδί παρουσιάζει επιπλοκές εξαιτίας της παχυσαρκίας, ίσως χρειαστεί να μιλήσεις και με άλλους ειδικούς, ώστε να σε βοηθήσουν να διαχειριστείς καλύτερα την κατάσταση.
Τί μπορείς να κάνεις
- Συνεννοήσου με το γιατρό πριν το ραντεβού για το αν θα χρειαστεί να κάνει το παιδί εξετάσεις. Σε περίπτωση που ο γιατρός χρειαστεί να κάνει εξετάσεις αίματος για να δει τα επίπεδα σακχάρου και χοληστερίνης στο αίμα του παιδιού, φρόντισε να μείνει νηστικό για 4 με 8 ώρες και ρώτησε πριν από κάθε εξέταση αν απαιτείται νηστεία.
- Σημείωσε περίεργα συμπτώματα του παιδιού ακόμη κι αν νομίζεις ότι δεν συσχετίζονται με την κατάσταση.
- Πάρε χαρτί και μολύβι για να καταγράψεις όλες τις σημαντικές πληροφορίες.
- Θυμήσου να γράψεις όλες τις ερωτήσεις που σκοπεύεις να κάνεις στον γιατρό.
- Έχε μαζί σου τις παλαιότερες μετρήσεις ανάπτυξης του παιδιού.
- Κατέγραψε τη διατροφή μιας εβδομάδας του παιδιού με ακρίβεια για να τη δείξεις στο γιατρό.
- Αν ο χρόνος της επίσκεψης είναι περιορισμένος, ετοίμασε μια λίστα με ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν να εκμεταλλευτείς καλύτερα τον χρόνο με τον γιατρό.
Ποιες είναι οι ερωτήσεις που θα σου κάνει ο γιατρός για το παιδί
Η παιδική παχυσαρκία δεν αρκεί να διαγνωστεί απλώς από το γιατρό. Σημαντικό είναι ο ειδικός να έχει μία ξεκάθαρη εικόνα για τη ζωή του παιδιού και τις καθημερινέ συνήθειες άσκησης και διατροφής του. Έτσι, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, ο γιατρός θα σου κάνει μια σειρά ερωτήσεων σχετικά με τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα, τη διάθεση και τις σκέψεις του παιδιού, όπως επίσης και για τα συμπτώματα που παρουσιάζει. Για παράδειγμα:
- Τί τρώει το παιδί σε μια μέρα;
- Πόση σωματική άσκηση κάνει σε μια μέρα;
- Ποιοί είναι οι παράγοντες που πιστεύεις ότι επηρεάζουν το βάρος του παιδιού;
- Ποιές δίαιτες ή θεραπείες δοκίμασες ως τώρα για να χάσει το παιδί βάρος;
- Μήπως το παιδί αντιμετωπίζει άλλα ζητήματα υγείας;
- Υπάρχουν άλλα μέλη της οικογένειας με προβλήματα βάρους;
- Είσαι έτοιμη να κάνεις αλλαγές στον τρόπο ζωής της οικογένειας για να βοηθήσεις το παιδί σου να χάσει βάρος;
- Τί ακριβώς πιστεύεις ότι δυσκολεύει το παιδί να χάσει βάρος;
- Το παιδί παίρνει φάρμακα;
- Πόσο συχνά τρώει μαζί όλη η οικογένεια; Το παιδί συμμετέχει στην προετοιμασία του φαγητού;
- Το παιδί, ή η οικογένεια, τρώει μπροστά στην τηλεόραση ή τον υπολογιστή;
Πως καταλήγει ο γιατρός στη διάγνωση της παιδικής παχυσαρκίας
Παιδική παχυσαρκία: εξετάσεις και διάγνωση
Ως μέρος της συστηματικής παρακολούθησης του παιδιού, ο γιατρός υπολογίζει τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και καθορίζει πού κυμαίνεται με βάση την καμπύλη ανάπτυξης σε συνάρτηση με την ηλικία. Ο ΔΜΣ μπορεί να υποδείξει αν το παιδί είναι υπέρβαρο για την ηλικία και το ύψος του.
Χάρη στην καμπύλη ανάπτυξης, ο γιατρός καθορίζει τη θέση του παιδιού στη συνάρτηση ηλικίας-βάρους συγκριτικά με τα συνομήλικα παιδιά του ίδιου φύλου. Για παράδειγμα, αν το παιδί βρίσκεται στο 80ό ποσοστημόριο της καμπύλης, αυτό σημαίνει ότι συγκριτικά με τα παιδιά της ίδιας ηλικίας και του ίδιου φύλου το 80% έχει χαμηλότερο ΔΜΣ.
Οι οριακές τιμές της καμπύλης, όπως έχουν καθοριστεί από το Κέντρο Πρόληψης κι Ελέγχου Ασθενειών, βοηθούν στην ταυτοποίηση υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών.
- ΔΜΣ σε συνάρτηση με την ηλικία, μεταξύ 85ου και 94ου ποσοστημορίου = υπέρβαρο
- ΔΜΣ σε συνάρτηση με την ηλικία, από 95 ποσοστημόρια και πάνω = παχύσαρκο
Επειδή ο ΔΜΣ δεν λαμβάνει υπόψη παράγοντες όπως η αυξημένη μυϊκή μάζα ή τον βαρύ σκελετό, κι επειδή οι καμπύλες ανάπτυξης μπορούν να ποικίλουν μεταξύ των παιδιών, ο γιατρός θα συνυπολογίσει την ανάπτυξη του παιδιού με τα υπόλοιπα δεδομένα για να καθορίσει αν το βάρος του παιδιού είναι φυσιολογικό.
Εκτός από τον ΔΜΣ και τις καμπύλες βάρους-ανάπτυξης, ο γιατρός θα εκτιμήσει:
- Το οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας και προβλημάτων βάρους, όπως ο διαβήτης
- Τις διατροφικές συνήθειες του παιδιού
- Τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας του παιδιού
- Άλλα προβλήματα υγείας που ενδεχομένως να έχει το παιδί
Εξετάσεις αίματος που χρειάζεται να κάνει ένα παχύσαρκο παιδί
Σε περίπτωση που το παιδί είναι παχύσαρκο, ο γιατρός θα το παραπέμψει σε εξετάσεις αίματος που περιλαμβάνουν:
- Μέτρηση τιμώς χοληστερίνης
- Μέτρηση σακχάρου
- Άλλες εξετάσεις που ελέγχουν την παρουσία ορμονικών διαταραχών οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάζουν το βάρος του παιδιού.
Ορισμένες από αυτές τις εξετάσεις απαιτούν νηστεία οχτώ ώρες πριν τη λήψη αίματος. Ο γιατρός θα σου εξηγήσει ακριβώς τί πρέπει να κάνεις.