Πόσο εύκολο είναι να παίρνεις πάντα τη σωστή απόφαση; Το ήξερες ότι καθημερινά αναγκάζεσαι να αποφασίζεις για 70 περίπου διαφορετικά πράγματα; Όποια κι αν είναι, λοιπόν, η απόφαση που πρέπει να πάρεις (ακόμα κι αν είναι σημαντική), αυτές οι 8 στρατηγικές θα σε βοηθήσουν να ξεπεράσεις τις ατέλειωτες ώρες σκέψης και τις λίστες με τα υπέρ και τα κατά.
- Κάνε ένα μικρό διάλειμμα
Δύο λεπτά, τόσο χρόνο χρειάζεσαι για να αποσπάσεις την προσοχή σου από τις αμέτρητες επιλογές. Μελέτη του Carnegie Mellon University έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που αποσπούσαν την προσοχή τους με μια άσκηση αριθμών ή μνήμης έπαιρναν τελικά τη σωστή απόφαση, πχ. διάλεγαν το καλύτερο αυτοκίνητο ανάμεσα σε πολλά. Οποιοσδήποτε ήπιος δίλεπτος περισπασμός έχει το ίδιο αποτέλεσμα, πχ. απαγγελία ποίησης, μουσική, ακόμα και Angry Birds. Οι απεικονίσεις του εγκεφάλου αποκάλυψαν ότι, ενώ το συνειδητό μυαλό επικεντρώνεται στον περισπασμό, το ασυνείδητο μυαλό συνεχίζει να ζυγίζει τις διάφορες επιλογές. Έτσι, λοιπόν, ένα μικρό διάλειμμα μπορεί να φρεσκάρει την προοπτική σου και να σε αποτρέψει από το να το πολυσκεφτείς, γεγονός που οδηγεί σε κακές επιλογές.
- Θυμήσου τις ασκήσεις Κέγκελ
Προτού πάρεις μια μεγάλη απόφαση, πιες πέντε ποτήρια νερό και περίμενε τουλάχιστον 45 λεπτά πριν πας στο μπάνιο. Αν μπορείς να βάλεις φρένο στην ορμή να τρέξεις στο μπάνιο, τότε ίσως πάρεις τη λιγότερο παρορμητική και άρα πιο σωστή απόφαση απ’ ότι με άδεια ουροδόχο κύστη (ακριβώς όπως συνέβη στους εθελοντές της μελέτης του Πανεπιστημίου του Twente). Ορίστε η εξήγηση: Η προσπάθεια πυροδοτεί μια «ακούσια αύξηση ελέγχου» σε άλλες περιοχές, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου των ενστίκτων, γεγονός που οδηγεί σε λιγότερο βιαστικές αποφάσεις. (Κατά περίεργο τρόπο, ακόμα και η σκέψη των λέξεων ούρα, τουαλέτα και κύστη, είχε το ίδιο αποτέλεσμα στον περιορισμό του ενστίκτου).
- Περιορίσου στις 7 επιλογές
Περιόρισε τις επιλογές σου για ένα διαμέρισμα, για το χρώμα στο πουκάμισο που θα αγοράσεις, στο χαρτί τουαλέτας που θα διαλέξεις κτλ. σε επτά το πολύ, δηλαδή στον μέσο όρο μονάδων που οι περισσότερες από εμάς μπορούν να διαχειριστούν στην εν λειτουργία μνήμη. Αν προσθέσεις κι άλλες, θα παραλύσεις. Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Warwick, η πληθώρα των επιλογών κάνει τις αποφάσεις που λαμβάνονται να έχουν μεγαλύτερο ρίσκο επειδή αποδυναμώνει τις δεξιότητες συλλογής πληροφοριών και μας κάνει να χάνουμε την αίσθηση της πιθανότητας.
- Πάρε ανάσα
Άνοιξε ένα παράθυρο ή βγες για μία βόλτα. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Environmental Health Perspectives, βρήκε ότι ακόμα και η μικρότερη αύξηση στα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που εκπνέεται από κάθε άνθρωπο με την ανάσα εμποδίζει τη λήψη αποφάσεων. Οι συμμετέχοντες έλαβαν μέρος σε μια άσκηση ρόλων και πήραν χειρότερες αποφάσεις όταν τα επίπεδα CO2 ήταν 1.000 ppm (ένα δωμάτιο με πολύ κόσμο), ενώ οι αποφάσεις τους ήταν σημαντικά χειρότερες σε ποσοστά CO2 2.500 ppm (ένα ασφυκτικό δωμάτιο στο οποίο μπορούμε να μυρίσουμε τους άλλους), τη στιγμή που τα επίπεδα CO2 έξω είναι περίπου 350 ppm. Σημείωση: Όσο περισσότερα άτομα βρίσκονται σε έναν χώρο, τόσο υψηλότερα τα επίπεδα CO2, γεγονός που βάζει σε σκέψεις για το κατά πόσο παίρνουμε ορθές αποφάσεις στις αίθουσες συνεδριάσεων.
- Μάθε από την εμπειρία των άλλων
Έχεις πολλαπλάσιες πιθανότητες να πάρεις τη σωστή απόφαση αν βασιστείς (τουλάχιστον εν μέρει) στις γνώμες (και στη σοφία, ναι) των αγνώστων που έχουν σχέση με το θέμα, ακριβώς όπως θα έκανες ψάχνοντας ένα ινδικό εστιατόριο, συμβουλεύουν οι Chip και Dan Heath στον οδηγό τους Decisive: How to Make Better Choices in Life and Work. Για παράδειγμα, αν προσπαθείς να αποφασίσεις αν θα δεχτείς μια δουλειά, συμβουλέψου τα άτομα που είχαν την ίδια θέση στην ίδια δουλειά, ή προτού κάνεις το μεγάλο βήμα να μετακομίσεις άκουσε τί έχουν να πουν για το μέρος οι ντόπιοι. Οι περισσότερες από εμάς δεν το αναζητούν, αλλά η εξωτερική προοπτική – δηλαδή το «πώς τα πράγματα εξελίσσονται σε καταστάσεις όπως η δική μας» – είναι συνήθως πιο ακριβής από το ένστικτό μας.
- Εφάρμοσε την τεχνική της ‘απευθείας επιλογής’
Σκέψου όλες τις επιλογές σου ταυτόχρονα παρά μία-μία, συμβουλεύει η Sheena Iyengar στο βιβλίο της The Art of Choosing. Σε ένα παράδειγμα, η ερευνητική της ομάδα ζήτησε από τους κριτές να διαλέξουν την αγαπημένη τους σοκολάτα. Όσοι είδαν όλες τις επιλογές μεμιάς ήταν πιο ικανοποιημένοι με αυτό που διάλεξαν από αυτούς που δοκίμασαν τις σοκολάτες μία-μία μη γνωρίζοντας ποια θα επακολουθήσει κι ελπίζοντας πάντα για κάτι καλύτερο. Το δίδαγμα, που αφορά οποιαδήποτε επιλογή, είτε πρόκειται για παπούτσια, κόκκινο κρασί, προφίλ online γνωριμιών κτλ., είναι ότι η σωστή απόφαση παίρνεται ευκολότερα όταν έχεις όλες τις επιλογές μπροστά σου και, τουλάχιστον προς στιγμή, είναι προτιμότερο να μην αναρωτιέσαι αν υπάρχει κάτι καλύτερο.
- Πρόσω ολοταχώς!
Σκέψου κάθε επιλογή και τις συνέπειές της για 10 λεπτά, 10 μήνες και 10 χρόνια στην πορεία. Με αυτόν τον τρόπο, λέει η Suzy Welch στο βιβλίο της The 10-10-10 Rule, θα αποκτήσεις συναισθηματική απόσταση ή «περίσκεψη εκεί όπου υπάρχει μονάχα μία επιλογή». Να μείνω στη προβληματική σχέση μου ή να φύγω; Να κάνω άλλο παιδί; Να φάω ένα σουβλάκι; Η συγγραφέας προτείνει να συγκρίνεις τις συνέπειες με τις βαθύτερές σου αξίες, τα όνειρα και τους στόχους σου πριν θέσεις στον εαυτό σου το κρίσιμο ερώτημα: «Ποια είναι η σωστή απόφαση, αυτή που θα με βοηθήσει καλύτερα στο να δημιουργήσω τη ζωή που θέλω για μένα;».
- Επέτρεψε στον Σκρουτζ μέσα σου να έχει λόγο
Αν θέλεις να καταλήγεις στη σωστή απόφαση σχεδόν αυτόματα κάθε φορά (όσον αφορά στη γυμναστική, την υγιεινή διατροφή, την προσωπική φώτιση, και οτιδήποτε), αναλογίσου το ‘μη ανακτήσιμο κόστος’, δηλαδή τα χρήματα που ξοδεύεις και δεν μπορείς να πάρεις πίσω, συμβουλεύει ο φιλόσοφος του Χάρβαρτντ Robert Nozick στο βιβλίο του The Nature of Rationality. Για παράδειγμα, γράψου σε ένα τμήμα γιόγκα με υποχρεωτική παρουσία, αγόρασε οργανικά προϊόντα που δεν επιστρέφονται ή – το παράδειγμα του Nozick – κλείσε εισιτήρια για ολόκληρη τη θεατρική σεζόν. Η αποστροφή σου στην απώλεια των χρημάτων θα σε βοηθήσει να τηρήσεις με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις προθέσεις σου, ακόμα κι εκείνες τις νωχελικές και μουντές μέρες που κανονικά θα αποφάσιζες διαφορετικά.