Για να φθάσεις να αναρωτηθείς αν πρέπει να κάνεις εξωσωματική γονιμοποίηση ο γενικός κανόνας είναι ότι θα πρέπει να έχει προηγηθεί ένας χρόνος ελεύθερων και τακτικών σεξουαλικών επαφών και να μην έχεις μείνει έγκυος. Αν η γυναίκα είναι άνω των 35 ετών, τότε το χρονικό διάστημα των ελεύθερων επαφών περιορίζεται στους 6 μήνες. Βέβαια, αυτά ισχύουν με την προϋπόθεση ότι είστε και οι δύο υγιείς και δεν υπάρχουν γνωστά προβλήματα που μπορούν να θεωρηθούν αιτίες υπογονιμότητας (π.χ. φραγμένες σάλπιγγες). Το δυσάρεστο είναι πως τα ποσοστά γονιμότητας στην Ελλάδα είναι αρκετά χαμηλά: το συνολικό ποσοστό γονιμότητας στην Ελλάδα ανέρχεται στις 1,42 γεννήσεις ανά γυναίκα, το οποίο είναι κάτω από τον μέσο όρο των 1,57 γεννήσεων ανά γυναίκα που ισχύει για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι αιτίες της υπογονιμότητας
Για τα αυξημένα ποσοστά υπογονιμότητας στη χώρα μας ευθύνεται η μεγάλη συχνότητα γυναικολογικών προβλημάτων (π.χ. συμφύσεις της μήτρας, απόφραξη σαλπίγγων), αποτέλεσμα της ελλιπούς σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης των νέων (πολλές εκτρώσεις, χαμηλό ποσοστό χρήσης του αντισυλληπτικού χαπιού ή του προφυλακτικού, μεγάλος αριθμός φλεγμονών), σε συνδυασμό με το ότι σήμερα η Eλληνίδα γίνεται μητέρα σε μεγαλύτερη ηλικία. Ωστόσο, συνολικά για τα συνολικά ποσοστά υπογονιμότητας το 1/3 οφείλεται στους άντρες, το 1/3 στις γυναίκες και το 1/3 και στους δύο συντρόφους.
– Στους άνδρες ενοχοποιούνται κυρίως προβλήματα στην ποιότητα του σπέρματος και παθολογικές καταστάσεις του αναπαραγωγικού συστήματος (35%). Σε ποσοστό 20% η ανδρική υπογονιμότητα παραμένει αδιευκρίνιστη.
– Στις γυναίκες, ανατομικές ανωμαλίες ή βλάβες που αφορούν τα γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα (35%), με την ενδομητρίωση να κρατά τα πρωτεία. Ανωμαλίες στην ωορρηξία αφορούν το 15% των περιπτώσεων, ενώ ποσοστό 10-15% υπογόνιμων ζευγαριών δε μαθαίνει ποτέ τα ακριβή αίτια του προβλήματος.
Πότε κάνεις εξωσωματική γονιμοποίηση
Αφού λοιπόν παρέλθει το διάστημα του ενός έτους (ή των έξι μηνών για γυναίκες ανω των 35) των ελεύθερων και τακτικών επαφών, τότε πρέπει να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό για διερεύνηση των αιτιών υπογονιμότητας. Εκείνος, αφού πάρει ένα αναλυτικο ιατρικό ιστορικό και των δύο, θα σας υποδείξει να κάνετε μία σειρά εξετάσεων, από τα αποτελέσματα των οποίων θα κριθεί αν πρέπει να κάνεις εξωσωματική. Συνήθως, η λύση είναι αυτή όταν:
στη γυναίκα υπάρχουν προβλήματα:
– με τις σάλπιγγες (προβλήματα διαβατότητας και λειτουργικότητας).
– με τις ωοθήκες (βαριά προβλήματα ανωορρηξίας).
– ενδομητρίωσης.
στον άνδρα υπάρχουν:
– βαριά προβλήματα σπέρματος.
– αζωοσπερμία (με βιοψιακό υλικό από τον όρχι).
– διαταραχές στύσης.
Όταν και οι δύο έχουν
– προχωρημένη ηλικία.
– αποτύχει με απλούς μεθόδους τεχνητής αναπαραγωγής για αντιμετώπιση προβλημάτων ενός εκ των δύο.
– αγνώστου αιτιολογίας υπογονιμότητα, που δεν ευοδώθηκε με απλές μεθόδους.
– κληρονομικές παθήσεις για τις οποίες πρέπει να γίνει προεμφυτευτική διάγνωση (preimplantation diagnosis).