Αν παλεύεις με τα περιττά κιλά, η σκέψη ότι μπορεί να φταίνε οι ορμόνες της πείνας σου ίσως έχει περάσει από το μυαλό σου. Οι επιστήμονες ξεχωρίζουν 30 ορμόνες τις οποίες θεωρούν υπεύθυνες για την αύξηση του σωματικού μας βάρους. Όπως λέει η δρ. Lucy Browning από το Medical Research Council Human Nutrition Research Centre, «οι ορμόνες αυτές παράγονται στα έντερα, το στομάχι, στον εγκέφαλο και το λιπώδη ιστό του σώματος και επηρεάζουν όλους τους παράγοντες που ελέγχουν το βάρος». Η όρεξή μας, ο μεταβολισμός, η αποθήκευση λίπους, ακόμη και τα επίπεδα της ενέργειάς μας, επηρεάζονται από τις λεγόμενες «ορμόνες της πείνας». Εδώ ακριβώς κρύβεται και ο λόγος που οι επιστήμονες κατευθύνουν πλέον τις μελέτες τους στο «χειρισμό» αυτών των ορμονών ως το κλειδί στην υπόθεση της παχυσαρκίας. Ωστόσο, υπάρχουν εκείνοι που ψάχνουν να δώσουν τη θεραπεία μέσα από φόρμουλες φαρμάκων που επιδρούν στις ορμόνες αυτές και εκείνοι που έχουν επικεντρώσει τις προσπάθειές τους στο να δουν κατά πόσο μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα τους από την αλλαγή του τρόπου ζωής. Ενημερώσου για τα συμπεράσματά τους, ώστε να μπορέσεις να τιθασεύσεις, στο μέτρο που αυτό είναι δυνατό, τις ορμόνες της πείνας, να επιταχύνεις το μεταβολισμό σου και να μπορέσεις να νιώσεις χορτάτη, ενώ θα τρως λιγότερο.
Λεπτίνη: η «καλή» από τις ορμόνες της πείνας
Η ανακάλυψή της λεπτίνης έκανε τους επιστήμονες ευτυχισμένους, καθώς νόμισαν ότι βρήκαν το φάρμακο κατά της παχυσαρκίας. Μάλιστα, από όλες τις σύγχρονες ορμόνες, αυτή είναι που παρουσιάζει και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Προέρχεται από τη λέξη «λεπτός» και παράγεται από το λιπώδη ιστό, που ενημερώνει τον εγκέφαλο για τα αποθέματα ενέργειας που διαθέτει ο οργανισμός. Η ανακάλυψη της λεπτίνης έχει προκαλέσει μεγάλη συζήτηση την τελευταία δεκαετία. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα της λεπτίνης αποτελούν το κλειδί που καθορίζει τις διατροφικές μας συνήθειες. Το πιο ενδιαφέρον σημείο μάλιστα στη δράση της είναι το εξής: η λεπτίνη προκαλεί καταστολή της όρεξης αλλά και αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας, λόγω αύξησης της κινητικότητας και επιτάχυνσης του μεταβολισμού. Όσο αυξάνεται η ποσότητα της ορμόνης -τρώγοντας-, τόσο μειώνεται το αίσθημα της πείνας, δηλαδή πρόκειται για την ορμόνη που καταστέλλει την όρεξή μας. Καταλαβαίνεις επομένως ότι σε περιόδους νηστείας ή μείωσης της πρόσληψης των θερμίδων, τα επίπεδα της λεπτίνης πέφτουν απότομα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η όρεξη και να μειώνονται οι καύσεις. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που η φυσιολογική λειτουργία της διαταράσσεται. Όταν η πρόσληψη θερμίδων από εμάς αρχίζει να γίνεται υπερβολική, η παραγωγή λεπτίνης επίσης αυξάνεται δραματικά και τότε είναι σαν να παθαίνει μπλακ άουτ και δεν μπορεί πλέον να μεταφέρει στον εγκέφαλο το μήνυμα του κορεσμού. Οι ερευνητές λοιπόν κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η παχυσαρκία δεν οφείλεται σε έλλειψη λεπτίνης αλλά σε μια δυσλειτουργία της δράσης της. Έχουν περιγραφεί οικογένειες με μεταλλάξεις στο γονίδιο της λεπτίνης (συγγενής έλλειψη λεπτίνης), όπως επίσης και με αντίσταση στη δράση της εν λόγω ορμόνης εξαιτίας βλάβης του υποδοχέα της, που είναι όμως εξαιρετικά σπάνιες. Η παχυσαρκία θεωρείται κατάσταση «σχετικής αντίστασης στη λεπτίνη», δεδομένου ότι τα επίπεδα της ορμόνης είναι ιδιαίτερα αυξημένα και μάλιστα εμφανίζουν μεγάλο συσχετισμό με το ποσοστό λιπώδους ιστού. Δηλαδή, απ’ ό,τι φαίνεται, όσο πιο παχύς είναι κάποιος τόσο περισσότερη λεπτίνη παράγεται από τον οργανισμό του, δυστυχώς όμως το μήνυμα που μεταφέρει η ορμόνη για καταστολή της πείνας βρίσκει αντίσταση και δεν επιδρά στον εγκέφαλο. Πάντως, η έρευνα για την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της θεραπείας με λεπτίνη σε παχύσαρκους είναι ακόμη σε πειραματικό στάδιο.
Δες πως μπορείς να βοηθήσεις τη λεπτίνη να σε αδυνατίσει…
Ενεργοποίησε τη λεπτίνη σου
Επειδή κρίνεται πολύ σημαντικό να διατηρείς την παραγωγή της σε ισορροπία, για να μπορεί να στέλνει τα σωστά μηνύματα στον εγκέφαλο, οι παρακάτω συμβουλές θα βοηθήσουν:
- Έλεγξε το βάρος σου, μαθαίνοντας να «ακούς» τα καλέσματα της λεπτίνης. Πώς θα γίνει αυτό; Εάν σταματήσεις τα τσιμπολογήματα και τα σνακς που είναι πλούσια σε ζάχαρη και επομένως σε άχρηστες θερμίδες.
- Εμπλούτισε το διαιτολόγιό σου με άφθονα Ω-3 λιπαρά οξέα. «Τα λιπαρά αυτά έχουν την ιδιότητα να κάνουν τις κυτταρικές μεμβράνες πιο διαπερατές, γεγονός που διευκολύνει τη λεπτίνη να φτάνει στους κυτταρικούς υποδοχείς εύκολα» εξηγεί ο δρ. Ron Rosedale, ειδικός στην έρευνα για το μεταβολισμό και τη διατροφή, ιδρυτής του Carolina Canter of Metabolic medicine, στη Β. Καρολίνα. Δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός λοιπόν που οι άνθρωποι οι οποίοι καταναλώνουν πολλά ψάρια (περιέχουν πολλά Ω-3 λιπαρά οξέα) είναι πιο ευαισθητοποιημένοι στα σήματα που στέλνει η λεπτίνη στον εγκέφαλο απ’ ό,τι οι χορτοφάγοι. Σύμφωνα με τον δρα Ron Rosedale, αν θέλουμε να αυξήσουμε την ευαισθησία μας στα μηνύματα της εν λόγω ορμόνης, τότε πρέπει οι μισές από τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε καθημερινά να προέρχονται από υγιεινά λιπαρά, όπως τα έλαια ψαριών, τα καρύδια, οι ελιές, το ελαιόλαδο και το αβοκάντο. Από την άλλη πλευρά όμως, πρέπει να περιορίσουμε τα trans-λιπαρά οξέα, που αφθονούν στα πλήρη γαλακτοκομικά και το κρέας. Αυτού του τύπου τα λίπη μπλοκάρουν τους υποδοχείς, απ’ όπου η λεπτίνη ή η ινσουλίνη εισχωρούν στα κύτταρα.
- Κόψε το αλκοόλ και τους υδατάνθρακες με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη. Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες του Πανεπιστημίου στη Βόρεια Καρολίνα, το αλκοόλ και οι υδατάνθρακες με υψηλό γλυκαιμικό ποσοστό, όπως οι πατάτες, το ρύζι και το ψωμί, ευνοούν την υπερπαραγωγή λεπτίνης και άρα δε βοηθούν καθόλου στην ισορροπημένη δράση της ορμόνης.
- Μην απορρίπτεις το κρέας και τα γαλακτοκομικά. Νεότερες έρευνες του Πανεπιστημίου Ohio State University συνδέουν το λινολεϊκό οξύ, ένα λιπαρό οξύ που εντοπίζεται στο κρέας (κυρίως στο μοσχάρι και το αρνί) και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, με την ήπια παραγωγή λεπτίνης. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το αν το συγκεκριμένο λιπαρό οξύ βοηθά στην ευαισθητοποίηση της λεπτίνης ή έχει την ιδιότητα να μειώνει το λίπος του σώματος δεν έχει επακριβώς οριστεί. Παρ’ όλα αυτά, σίγουρα η συνετή κατανάλωση δεν επιφέρει βλάβη.
Μάθε τι κάνει η γκρελίνη: η «κακή» από τις ορμόνες της πείνας
Γκρελίνη: η «κακή» από τις ορμόνες της πείνας
Η γκρελίνη απελευθερώνεται στο αίμα από το στομάχι, κυρίως όταν αυτό είναι άδειο. Το έργο της γκρελίνης έγκειται στην επιβράδυνση του μεταβολισμού και στη συμβολή στην απελευθέρωση και άλλων ορμονών που ανοίγουν την όρεξη. Το ποσοστό της στον οργανισμό μας, όπως συμβαίνει και με τη λεπτίνη, προσδιορίζεται από το βάρος μας. Μόνο που στην περίπτωσή της, οι πολύ αδύνατοι άνθρωποι ή οι ανορεξικοί είναι αυτοί που την παράγουν σε αφθονία, καθώς η ορμόνη μεταφέρει στον εγκέφαλο το μήνυμα της πείνας. Βέβαια, η γκρελίνη αποδεικνύεται η ορμόνη «μπελάς» για όσους βρίσκονται σε φάση δίαιτας. Αυτό γιατί, «όσο χάνουμε κιλά τόσο η παραγωγή της ορμόνης αυξάνεται και μας στέλνει το σήμα της ανάγκης κατανάλωσης τροφής, για να ικανοποιήσουμε το αίσθημα της πείνας» μας εξηγεί η δρ. Shahrad Taheri, ενδοκρινολόγος με εξειδίκευση στην παχυσαρκία (Bristol University). Σύμφωνα με πρόσφατη κλινική έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, η γκρελίνη συμπεριφέρεται διαφορετικά στα άτομα που είναι υπέρβαρα απ’ ό,τι στα άτομα κανονικού βάρους. Στα τελευταία, αποδείχτηκε ότι τα επίπεδα της ορμόνης αυτής ανεβαίνουν με τη νηστεία και μειώνονται με την πρόσληψη τροφής. Η έρευνα όμως βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη όσον αφορά τη συμπεριφορά της στους παχύσαρκους.
Ενεργοποίησε την γκρελίνη
- Απόφυγε την απότομη και μεγάλη μείωση θερμίδων. Μια δίαιτα που στηρίζεται στην πρόσληψη μόνο 1.000 θερμίδων ημερησίως έχει ως αποτέλεσμα να πυροδοτήσει την παραγωγή γκρελίνης και αντίθετα να ψαλιδίσει τα ποσοστά της λεπτίνης στο αίμα. Η δρ. Shahrad Taheri μας συστήνει ένα πρόγραμμα διατροφής, σύμφωνα με το οποίο θα κόψουμε μόνο 250 θερμίδες από την ημερήσια θερμιδική μας πρόσληψη. Επίσης προτείνει να προσπαθήσουμε ταυτόχρονα να κάψουμε άλλες 250 με ένα πρόγραμμα γυμναστικής.
- Κοιμήσου περισσότερο. Νεότερες έρευνες δείχνουν ότι αν κοιμάσαι λίγες ώρες, έχεις διπλάσιες πιθανότητες να πάρεις κιλά σε σχέση με τους ανθρώπους εκείνους που απολαμβάνουν ένα οκτάωρο ύπνου. Η δρ. Shahrad Taheri μας επισημαίνει ότι, όσοι κοιμούνται λιγότερο από 5 ώρες το βράδυ παράγουν 15% περισσότερη γκρελίνη και 15% λιγότερη λεπτίνη. Το αποτέλεσμα σε αυτή την περίπτωση είναι ακριβώς το ίδιο με το να αφαιρέσεις από το διατροφικό σου πρόγραμμα 1.000 θερμίδες απότομα σε μία μέρα.